Zo moet het borststuk van spionne Mata Hari er ongeveer uit hebben gezien, terwijl ze haar Oosterse dansen opvoerde. Een replica die ik tegen kwam in een tentoonstelling over de Eerste Wereldoorlog op Huis Doorn, Zeist.

Mata Hari, ofwel Margaretha Geertruida Zelle (1876 – 1917), werd niet geboren in een exotisch oord maar in de Friese hoofdstad Leeuwarden. Na omzwervingen in Nederlands-Indië, een mislukt huwelijk met een Nederlands officier van Schotse afkomst en de raadselachtige dood van haar zoontje vertrok ze naar Europa. Daar ging ze onder het pseudoniem Mata Hari oosterse – erotische – dansen opvoeren voor welgestelde lieden. De talloze affaires die ze daarbij had legden haar geen windeieren.

In de Eerste Wereldoorlog mocht ze vrij door alle landen reizen, omdat ze onderdaan was van het neutrale Nederland. In 2016 rezen de eerste vermoedens van spionage en een jaar later werd ze gearresteerd door de Fransen, op beschuldiging van spionage voor de Duitsers. Na een proces werd ze ter dood veroordeeld en gefusilleerd, ze was toen 41 jaar.

Meteen daarna ontstond de mythevorming rond haar persoon en veel actrices deden hun best om Mata Hari neer te zetten als de ultieme femme fatale. Geen enkele film werd trouwens een kassucces.

Een paar opvallende feitjes over Mata Hari:

• Toevallig bereikten de meeste Mata Hari-vertolkers allemaal wél een gezegende leeftijd, o.a. Greta Garbo (85 jaar), Fie Carelsen (85 jaar), Zsa Zsa Gabor (nu 99 jaar) en Jeanne Moreau (nu 88 jaar).
• Mata Hari’s echtgenoot Rudolph MacLeod was 20 jaar ouder en werd geboren in Heukelum.
• Haar zoontje Norman John MacLeod overleed op 2-jarige leeftijd onder duistere omstandigheden aan een vergiftiging op Java.
• Haar dochtertje Louise Jeanne MacLeod werd op 21-jarige leeftijd plotseling getroffen door een hersenbloeding, waaraan zij overleed. Volgens zeggen zou dit het gevolg zijn van de syfilis die zij geërfd had van haar moeder.
• De danseres brak pas echt door in Parijs toen de bekende kunstkenner Émile Guimet haar in 1905 vroeg om op te treden in zijn Musée Guimet. Hij bezorgde haar de oosterse kleding en bedacht het pseudoniem.
• Pas veel later openbaar gemaakte Duitse documenten wezen erop dat Mata Hari daadwerkelijk als Duitse spionne in dienst was sinds 2015. Waarschijnlijk is dat ze wel het geld aannam, maar nooit informatie doorspeelde.
• Het Franse gerechtsdossier mag pas na 100 jaar openbaar worden gemaakt en – spannend! – dat is volgend jaar. Mogelijk weten we dan iets meer over de ware toedracht van het verhaal.